Çocuk için en etkili sosyalleşme kurumu ailedir. Çocuk, ilk rol model olarak anne babayı aldığı için ebeveynlerin çocuğa yaklaşım biçimi, onun dış dünyayla kuracağı ilişkinin de temelini oluşturur.
Doğumdan itibaren anne-baba ile kurulan ilişki, yaşam boyunca benimsenen tutum ve davranışların temelini oluşturur.
Özellikle okul öncesi dönemde çocuğun yaşamındaki en etkili sosyalleşme kurumu ailedir ve çocuk bu dönem içinde ağırlıklı olarak anne babayı taklit eder ya da model alarak öğrenir.
Anne ve babanın çocuğa yaklaşım biçimi; onun dış dünyayla kuracağı ilişkinin temelini oluşturan en önemli unsurdur.
YAKIN-DUYGUSAL İLİŞKİ ÇOK ÖNEMLİ
Bir çocuk için karşılanması gereken birincil ihtiyaç; bir kişiyle yakın-duygusal ilişki kurmaktır. Genelde bu kişi anne ya da annenin yerini tutan başka bir kişidir.
İnsan beyninin en hızlı geliştiği dönem ilk iki yıldır.
Bebek bu dönemde hiçbir dönemde olmadığı kadar enerji tüketir. Burada ihtiyaç olan sadece beslenme değil en uygun kişiler arası ilişkilerin deneyimlenmesidir. Bebekle geçirilen süreden ziyade önemli olan annenin bebeğe yönelim biçimi, bebeğin gelişimsel becerilerini ne kadar desteklediği ve kapasitesinin anne tarafından ne kadar kabullenildiğidir.
EBEVEYN DENGELİ VE TUTARLI OLMALI
Ebeveynlerin dengeli ve tutarlı davranışları çok önemlidir. Annenin bebeğin ihtiyaçlarını düzenli karşılaması temel güven duygusunu geliştirir. İhtiyaçlarının karşılanmaması; korku, üzüntü gibi durumlarda denge sağlayacak olan annenin yanında olmaması bebeğin en büyük stresidir. Stres, çocuğun tüm potansiyelini tüketir ve gelişim fırsatlarını kaçırmasına sebep olur.
0–3 yaş arası anneden yoksunluk duygusal yoksunluğa sebep olur. Bu da bebeğin zihinsel duygusal ve sosyal gelişiminin gerilemesine ve gecikmesine neden olur. 0-3 yaş döneminde duygusal ve kişilik gelişimi belirgin olarak görülür.
0-3 YAŞ DEVRESİNDE BAŞARI DUYGUSU DESTEKLENMELİ
Özerklik evresi olarak tanımlanan bu dönem, çocuğun anne bağımlılığından uzaklaşıp kendi ayakları üzerinde durabildiği ve her şeyi keşfetmeye çalıştığı bir dönemdir. Bu dönemde çocuğun sürekli cezalandırılması, kızgınlık ifadelerine maruz bırakılması ya da aşırı koruyucu bir ebeveyn tarafından bağımsızlaşmasına ya da keşfetmesine izin verilmemesi içe dönük olmasına ve utanç duygusu yaşamasına neden olur. Başarı duygusunu hissetmesi yönünde destekleyici anne-baba tutumu ise özerklik ve güven duygusu kazanmasını sağlar.
3-5 YAŞ DEVRESİ KEŞİF DÖNEMİ
Beş yaş sonuna kadar çocuk etrafındakileri, cinsiyet farklılıklarını keşfetme çabası içerisindedir. Bu dönemde çocuğa gerekli bilgiler yaşına uygun olarak anlatılmalıdır. Gerekli bilgilerin verilmemesi, keşfetmesine izin verilmemesi bastırmaya ve kaygı duymasına neden olur.
6-11 YAŞ ARASINDA SOSYAL BAŞARI ÖNEMLİ
Daha sonraki 6-11 yaş evresinde çocuğun okula başladığı, değerlendirildiği bir dönemdir. Bu dönemde sosyal başarı ve başarısızlıklarla karşılaşabilir. Akranları tarafından kabul edilmek, akademik ve sosyal alanda iyi performans göstermek özgüveni artıran etkenlerdir.
ANNE BABALARA ÖNERİLER
- Küçük başarılar yakalaması için ona fırsat verin.
- Kendi kararlarını vermesi için cesaretlendirin.
- Fikirlerine saygı duyun.
- Yaratıcılıklarını destekleyin ve cesaretlendirin.
- Risk almalarını sağlayın.
- Hata yapmalarına ve hatalarından ders almalarına izin verin.
- Çocuğunuz ile davranışı arasındaki farkı ayırt edin. Çocuk odaklı değil, davranış odaklı konuşun.
- Çocuğunuzu diğer çocuklarla karşılaştırmayın. Çocukların kendilerine ait geçmiş başarılı performanslarını kullanarak karşılaştırma yapın.”Her geçen gün daha iyisin.” ya da “Her gün bir öncekine göre daha iyi başarılısın.”
- Olumsuz yerine olumluyu vurgulayın.”Gürültü yapma” yerine,”Biraz daha alçak sesle konuş” gibi olumlu ifade kullanarak hem eleştiriyi azaltın hem de çocuğunuzu kabul edilebilir davranışa yöneltin.
- Sıklıkla duymaya ihtiyaç duydukları mesaj: “İyi ki varsın. Seni olduğun gibi seviyorum”dur. Sıkça tekrarlayın.